همگام با قرآن
مفهوم آيه الکرسي(12)
.يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاء.
(بقره/255)
خداوند آنچه را پيش روي مردم و آنچه را پشت سر آنان است مي داند و آنان به چيزي از دانش خداوند احاطه ندارند جز به آنچه او بخواهد
علم خداوند
- اين بخش از آيه الکرسي از علم و آگاهي خداوند نسبت به انسان سخن مي گويد ، و مي فرمايد : خداوند از آنچه پيش روي انسان ها مي باشد آگاه است ، و مقصود از آن : اعمالي است که انسان ها در زندگي خود انجام داده اند که گويا در مقابل آنان است ، و نيز خداوند از آنچه انسان ها پشت سر گذاشته اند ( از خوب و بد ) آگاه است که مقصود :آثار ي است که بعد از خود باقي گذاشته اند ، حال اين آثار خير باشد يا شرّ ، که خداوند از همه ي آنها با خبر است (1) برخي از مفسران گفته اند مقصود از (ما بين ايديهم ) هر آنچيزي است که بوده و گذشته و مقصود از (ما خلفهم) هر آنچيزي است که هنوز نيامده وتحقق نيافته ، و خداوند از همه ي آنها آگاهي دارد (2)
- علاوه بر اينکه هيچکس از معلومات خداوند (3) و آنچه خداوند به آن علم دارد ،آگاهي نداشته و به آن احاطه نخواهد داشت مگر به آنچه که خداوند بخواهد که از آن آگاه گردند ، در روايتي از امام باقر عليه السلام وارد شده : خداوند علم خاصي دارد وعلمي عام ؛ علم خاص علمي است که خداوند فرشتگان مقرّب و پيامبران مرسل را از آن آگاه نکرده است و علم عام علمي است که خداوند فرشتگان مقرّب و پيامبران مرسل را از آن آگاه نموده است و آن علم از طريق پيامبر صلي الله عليه وآله به ما (اهل بيت) رسيده است(4 )
پرسش :مقصود از علم خاص خداوند ، چه علمي مي باشد ؟
پاسخ : علم خاص خداوند علمي است که غير از خداوند کسي از آن آگاه نمي باشد و در مقابل آن علم عام است که فرشتگان مقرب خداوند و پيامبران مرسَل و نير ائمه عليهم السلام از آن آگاه مي باشند (5)
-------------------------
1- تبيين القرآن، ص53
2-تفسير الصافي، ج1، ص: 282
3-در اينجا علم به معلوم تفسير شده است ، زيرا علم خداوند عين ذات او مي باشد و قابل تبعيض نبوده و استثناء بردار نيست ، لذا "علم" تفسير به "معلوم" گرديد تا بشود از آن استثناء نمود(عالم الغيب فلا يظهر علي غيبه احدا الا من ارتضي من رسول : خداوند عالم به غيب است و کسي را بر غيب خود آگاه نمي کند جز کسي از رسولان را که راضي باشد)مقتنيات الدرر و ملتقطات الثمر، ج2، ص: 111
4-تفسير اثنا عشري، ج1، ص: 456 (توحيد صدوق، صفحه 138 (باب 10)، حديث 14)
5-توحيد صدوق ص 138 حديث 15
درباره این سایت