پرهيز از تکبّر

همگام با قرآن

پندهاي لقمان به فرزندش

وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ

(لقمان/18)

وچهره ي خود را از روي تکبّر از مردم مگردان ، و بر روي زمين از روي تکبّر راه مرو ، زيرا خداوند هيچ مغرور ، فخر فروشي را دوست ندارد

پرهيز از تکبّر

• تکبّر و خود بزرگ بيني از صفات ناپسند اخلاقي مي باشد که در آغاز از پنداري نا درست در ذهن انسان ايجاد شده و سپس در رفتار وچهره ي انسان ، آشکار مي گردد . اين پندار از آنجا آغاز مي گردد که انسان در مقايسه ي خود با ديگران ويژگي وکمالي را در خود مي بيند و مي پندارد که ديگران از اين ويژگي که او دارد بي بهره هستند ، لذا تصور مي کند نسبت به آنها برتري دارد ، لذا آنان را در مقابل خود ، کوچک وحقير مي پندارد ، در نتيجه نگاهي از بالا به پايين نسبت به آنان پيدا نموده و برخوردي تحقير آميز را با آنان در پيش مي گيرد .


• وجود چنين صفتي در انسان ، منشأ اعمال و رفتارهاي ناپسند ديگري مي شود و انسان را نيز از قُرب خداوند دور مي سازد ، بسياري از ظلم ها و ستم هايي که در گذشته و امروز در جوامع انساني جريان دارد ناشي از خوي برتربيني وبزرگ بيني بوده و زمينه اي براي به حقوق ديگر انسان ها و پايمال شدن حق افراد ضعيف و ناتوان گرديده است ، از اين رو هدف ِقرآن کريم از طرح چنين مباحث اخلاقي ، اصلاح و تربيت انسان و آموزش ِ رفتار درست واخلاقي به او مي باشد .


• در اين آيه و در قالب پند هاي لقمان به فرزندش ، خداوند به انسان ياد آوري مي کند ، وقتي با انسان هاي ديگر روبرو مي گردد ، لازم است با تواضع و فروتني به سخنان آنان گوش فرا داده و با حالت بي توجّه اي يا بي اعتنايي با آنان رفتار نکرده و چهره ي خود را از آنان بر نگرداند و رفتار متکبّرانه اي را با همنوعان خود در پيش نگيرد ، و مراقب باشد هنگام راه رفتن به شيوه ي افراد خود برتربين بر روي زمين گام برندارد  و از اين طريق به مردم فخر نفروشد ،که در اين صورت ، محبوبيت خود را نزد خداوند از دست خواهد داد .

پرسش : چرا در اينجا از عدم محبوبيت افراد ، متکبّر و فخر فروش ، نزد خداوند ، سخن به ميان آمده است ؟

پاسخ : از اين آيه مي توان استفاده نمود ، که هدف از بهره مندي از صفات و ويژگي هاي اخلاقي ، رسيدن به قُرب الهي مي باشد ، گر چه بهره مندي از صفات اخلاقي مثبت ، باعث محبوبيت انسان در جامعه و نزد مردم نيز مي شود ، ولي آنچه براي انسان مؤمن "اصل" است ، کسب رضايت الهي و محبوبيت نزد اوست .