خود سازي فردي و اجتماعي

همگام با قرآن

پندهاي لقمان به فرزندش

يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ

(لقمان/17)

اي فرزندم ! نماز را برپاي بدار، به خوبي ها فرمان بده ، از بدي ها باز دار ، و دربرابر (سختي هايي که ) به توي مي رسد ، شکيبايي نما ( و بدان ) که اينکار ، از امورِ لازم وضروري است

‏خود سازي فردي واجتماعي

• لقمان حکيم در ادامه ي پندهايي که به فرزند خويش مي دهد در اين آيه  ، نخست بر رابطه ي انسان با آفريننده ي خويش تأکيد مي ورزد و به فرزند خويش برپا داشتن نماز را ياد آوري مي کند ، از اين تأکيد فهميده مي شود در زمان لقمان و در آييني که در آن روز وجود داشته است ، نماز جزء برنامه هاي عبادي بوده است ، واينکه توصيه به نماز در اين آيه ، مقدّم بر توصيه هاي ديگر ذکر شده ، نشان از اهميت وجايگاه نماز دارد ، علاوه بر اينکه در راستاي تربيت فرزند ، اين موضوع را به والدين ياد آوري مي کند ، که به تربيت ديني فرزندان خود توجّه نموده و به ويژه به موضوع عبادت فرزندان خويش اهميت دهند .


• پند ديگر لقمان به فرزندش ، توصيه به "امر به معروف" است يعني فرمان دادن و تشويقِ ديگران به خوبي ها ونيکي ها ، که اين موضوع ، فرعِ بر شناخت کارهاي نيک و اخلاق پسنديده است ، زيرا کسيکه مصاديق خوبي ها را نمي شناسد ، نمي تواند ديگران را به انجام آنها تشويق و راهنمايي نمايد و در گام بعدي ، باز داشتن و نهي ديگران از رفتارِ ناپسند است که اين موضوع نيز ، پس از شناختِ بدي ها و اخلاق ناپسند ، ممکن خواهد شد .


• از اين پند لقمان به فرزندش استفاده مي شود که انسان نبايد ، تنها به فکر اصلاح خويش باشد ، بلکه اصلاح ديگران نيز يکي از وظايف اجتماعي انسان خواهد بود ، چون اگر جامعه ، از خوبي ها فاصله گرفته و به سمت بدي ها ، حرکت نمايد ، حفظ سلامت فردي نيز با مشکل مواجه خواهد شد ، علاوه بر اينکه بر پايي نماز و دعوت ديگران به خوبي ها و بازداشتن آنان از بدي ها ، با سختي هايي همراه است که بدون صبر ، نمي توان در انجام آنها با موفقيت روبرو گرديد و شکيبايي ورزيدن در اين سختي ها ، لازم ، جدّي و ضروري خواهد بود .

پرسش : چرا لقمانِ حکيم ، پيش از توصيه هاي ديگر در آيه ي 17 ، به برپا داشتن نماز سفارش مي کند ؟

پاسخ : زيرا رابطه ي با خداوند از طريق عبادت مقدّم بر رابطه ي انسان با ديگران از طريق امر به معروف و نهي از منکر مي باشد ، علاوه بر اينکه نماز ، موجب تثبيت نيکي ها در وجود انسان و فاصله گرفتن از بدي ها در انسان مي گردد و پس از اين مرحله است که انسان به تشويق ديگران به انجام نيکي ها وباز داشتن آنان از بدي ها خواهد نمود